Klaas Jans schaatst van Vierhuizen naar Groningen voor een operatie aan een liesbreuk
Over Klaas Jans
Het is 1787. De 28-jarige Klaas Jans woont in Midhuizen, destijds een buurtschap op het Hogeland tussen Vierhuizen en Hornhuizen. Klaas Jans is landbouwer en geboren op 26 september 1758 te Vierhuizen [1]. Hij heeft nog een jongere broer, genaamd Jacob Jans (1749-?) [2] en een oudere zus Eike Jans (1751-ca1785) [3].
Zijn ouders zijn Jan Klasens de Cock, geboren 28 maart 1785[4][5], landbouwer op de Warkemaheerd en Alstje Cornelis Dorenbos (ook Doornbosch).
Klaas Jans is getrouwd met Luikje Luies Dijkhuis en volgens het overlijdensregister van haar schoonvader Jan Klasens staat zij daar te boek als ‘landbouwersche’.
Haar schoonvader Jan Klasens overlijdt op de leeftijd van 53 jaar op 18 november 1839 te Vierhuizen, destijds gemeente Ulrum [6].
Klaas Jans is een ijzersterke jongeman, althans dat zeggen de mensen over hem in Midhuizen, maar dan slaat het noodlot toe. Klaas Jans zal het overlijden van zijn vader niet meemaken.
Klaas Jans doet een wanhoopspoging
Klaas Jans heeft al een hele tijd veel pijn in zijn lies en wil zich eind januari 1787 laten helpen aan zijn liesbreuk. Vooral omdat Klaas Jans landbouwer is, zal hij tijdens zijn werk veel pijn hebben gehad. Het is nog winter en de vaarten liggen vol met ijs. Hij wil graag van zijn pijn af en weet dat hij alleen in de stad Groningen geholpen kan worden. Hij neemt afscheid van zijn vrouw en kind en schaatst vervolgens met veel moeite en pijn over het Reitdiep helemaal naar de stad Groningen. Dat zijn al gauw enkele tientallen kilometers en dat met een liesbreuk….
De ‘breukenmeester’ in Stad kan of wil hem echter niet helpen en dus vertrekt hij onverrichter zake al schaatsend terug naar huis. Bezweet, nat en met veel pijn aan zijn lies komt hij ijskoud weer thuis bij zijn vrouw en hun zoontje. Daar aangekomen gaat hij direct naar bed. Klaas Jan is erg ziek geworden door de lange ijskoude reis naar Groningen. Er worden nog artsen geraadpleegd, maar dat mag niet meer baten, want door alle ellende overlijdt Klaas drie dagen later op 1 februari 1787 op de leeftijd van slechts 28 jaar, 5 maanden en 2 dagen, aldus de tekst op zijn grafzerk bij de kerk in Vierhuizen. Hij laat zijn vrouw Luikje Luies Dijkhuis en een zoontje achter.
Zijn zerk op het kerkhof
Het hele verhaal staat ook op zijn grafzerk nr. 57 op het kerkhof, bij het kerkje van Vierhuizen. Op 30 september 2021 maakt een fotograaf nog een foto van de zerk, waarvan de tekst slecht leesbaar is [7]. Dankzij Pathuis en Redmer Alma weten we echter precies wat er op de steen staat [8]:
 |
Grafsteen van Klaas Jans.
Bron: Online Begraafplaatsen.nl. Kerkhof Vierhuizen bij de kerk. Graf id: 338108.
Fotograaf: onbekend. Het lijkt alsof deze grafsteen over een ander exemplaar is gelegd. De tekst is hier nog duidelijk leesbaar.
Zeer waarschijnlijk is de tekst later opnieuw met zwart opnieuw ingevuld.
|
 |
Grafsteen van Klaas Jans.
Dezelfde steen en tekst, maar gefotografeerd in september 2021. Duidelijk is dat de tekst nu niet meer goed leesbaar is. In de loop van een aantal jaren is de zwarte kleur alweer verdwenen. Nummer 57 op de kaart onderaan op deze pagina. Foto: ©Jur Kuipers. |
Tekst bovenaan de steen
TER GEDAGTENISSE VAN DE EERSAAME KLAAS JANS, IN ZYN LEEVEN HUISMAN OP MIDHUISEN ONDER VIERHUISEN, OVERLEEDEN OP DEN 1 FEBRUARI 1787 IN DEN OUDERDOM VAN 28 JAAREN, 5 MAANDEN EN 2 DAGEN, NALAATENDE ZYN WEDU. LUIKTJEN LUES DYKHUIS EN EEN ZOONTJE
Het verhaal van Klaas Jans onder aan de steen:
TOEN IK NOG WAS, ZEID MEN VAN MY
GEEN STERKER MENSCH ZIET MEN ALS GY
'T WAS WAARLYK SOO, MAAR MERKT. DAT GOD
MY DEED ONTMOETEN TOT MYN LOT
DAAR 'K MORGENS VAN MYN VROUW EN KIND
HOE STERK GELIEFD EN TEER BEMIND
MYN AFSCHEID NAM, OP SCHAATSEN REED
NA GRUNO'S STAD, DAAR NU NIEUW LEED
MY NU WEER TROF, DOORDIEN EEN BREUK
MY JAAREN LANK VEEL SMART EN KREUK
HEEFT ANGEBRAGT, VERMEESTERD MY
IN DEEZE STAND, WAAROM IK VRY
BY EEN BREUKMEESTER MY BEGAF
MAAR JUIST DIE MAN HAD OP DE PAS
VOOR MY GEEN BAAT, ZOODAT IK DOE
MY DUS BERIED OM NAAR HUIS TOE
OP SCHAATSEN WEER TE RYDEN WOU
IN ZULK EEN STAND IS WAARE ROUW
DIE HYR OP VIEL, IK KWAM ZOO THUIS
DOORNAT GESWEET VAN PYN EN KRUIS
BY MYN GELIEFDE VROUW EN KROOST
DIREKT NA 'T BED, 'K WAS AFGESLOOFT
TERSTOND GEHAALD TWEE ARS OM RAAD
VLYT ANGEWEND, MAAR 'T WAS TE LAAD
WANT ZIET, GEEN KRUID VOOR MY ZY KENDEN
MOEST IK DEN DERDEN DAG TEN ENDEN
MYN LEEFTYD ZYN, DUS BEN IK NET
DE TYNDE DAG IN 'T GRAF GEZET
VANWAAR IK WEER VERYSEN ZAL
VAAR WEL GELIEFDE, LOOFT GOD AL [9]. |
|
Nadere informatie over de zerk
Grootte van de zerk: (lxbxh) 200 x 71 x 15.
Aard van de zerk: Liggende hardsteen.
 |
| Grafzerk van Jan Klasen de Cock en Alstje Cornelis Doornbosch. |
Het graf van zijn vader
Geboortedatum: 28-03-1785. Datum overlijden: 18-11-1838. Echtgeno(o)t(e) van: Alstje Cornelis Doornbosch. Buiten de kerk te Vierhuizen (gem. Het Hogeland). Grafaanduiding: 51. Locatie graf: Buiten de kerk.
Grafschrift:
'Ter Gedachtenis van JAN KLASEN DE COCK In leven landbouwer op Warkema- heerd onder Vierhuizen, geboren den 28 Maart 1785, overleden den 18 November 1838. Echtgenoot van ALSTJE CORNELIS DOORNBOSCH, welke met hare kinderen den ijverigen man en vader betreuren'.
Zerk: Liggende steen (hardsteen). Afmetingen zerk: (lxbxh) 200 x86 x15.
Toelichting:
Jan Klasen de Cock wordt genoemd op graf 52 van Alstje Cornelis Doornbosch (†1843). Het is mij onduidelijk gebleven waarom Klaas Jans niet Klaas Jans de Cock wordt genoemd op zijn grafsteen. Waarschijnlijk is dat wel zo geweest, maar is dat abusievelijk op zijn grafsteen weggelaten.
Iconografie:
Boven het grafschrift bevindt zich een cirkel met vier klaverbladen. De cirkel word omhuld door twee takken met eikenbladeren. Links- en rechtsboven is een vlinder afgebeeld. Onder de cirkel zijn een zeis en een omgekeerde fakkel afgebeeld, hiernaast aan de linkerkant een zandloper en aan de rechterkant een doodskop [10].
Kaart van de zerken rond de kerk van Vierhuizen
Kaart met nummers van grafzerken rond de kerk van Vierhuizen. Nummer 57
is het graf van Klaas Jans.
De nummers van de graven van zijn echtgenote
en van zijn ouders zijn mij onbekend gebleven.
Van de familie De Cock liggen
er 5 graven op het kerkhof en van Doornbosch 1, nl. die van Altsje Cornelis
Doornbosch, geh. met Jan Klasens de Cock.
Van het geslacht Beukema, zoals in dit artikel een paar keer genoemd, liggen er 11 zerken op het kerkhof.
|
